«Սեր և ատելություն» ներկայացման վերջում Վարդան Պետրոսյանը պատմեց մի դեպք, որը ստիպել է նրան այս բեմադրությամբ հանդես գալ Հայաստանում. «Ես կորցրել եմ ծնողներիս բավականին վաղ հասակում։ Երկար ժամանակ ինձ անընդհատ տանջում էր մի երազ. ես Երևանում ներկայացումների եմ, և ինձ ասում են, որ մայրս ինձ սպասում է մեր տանը` Խանջյան փողոցի վրա։ Ես գործերով տարված վերջին պահին եմ վազում տուն, սակայն միշտ չէի կարողանում տեսնել մորս. արթնանում էի։ Խղճի խայթն անընդհատ ինձ տանջում էր։ Սակայն երբ գրում էի «Սեր և ատելություն» բեմադրության սցենարը, կրկին տեսա նույն երազը։ Այս անգամ ես վազելով գնացի մեր տան բակ. այնտեղ հանրահավաք էր, և մայրս էլ հարևանների հետ հանրահավաքին էր մասնակցում։ Ես վազեցի նրա մոտ, չոքեցի նրա առջև և սկսեցի գոռալով, լալով ասել, որ սիրում եմ նրան, որ անընդհատ նրա կարիքն եմ զգում... Մի քանի օր հետո երազում տեսա հորս, որը մատնացույց արեց հագուստս և մի լայն գոտի... Երկար ժամանակ չէի հասկանում, թե ինչ են նշանակում այս երազներս։ Հետո հասկացա. հայրս ինձ գոտեպնդում էր, որ ես համարձակ գամ Հայաստան և ներկայացնեմ բեմադրությունը հանդիսատեսին, բայց հիշեցնում էր, որ զգույշ լինեմ, քանի որ նրանց մեջ է նաև իմ մայրը...»
-Եթե ես այս վերնագրով բեմադրություն պատրաստեի 20 տարի առաջ, այն բոլորովին այլ տեսքի կլիներ։ Պետք է հաշվի առնել, որ ես ասում եմ այն, ինչ ես եմ մտածում. սա իմ կարծիքն է։ Շատերն են իմ մասին ասում, թե բոլորն արդարության համար են պայքարում, իսկ նա եկել և սեր է քարոզում։
Սոցիալական բոլոր խնդիրները առաջանում են բարոյականության բացակայությունից։ Կա սեր առանց բարոյականության, բայց բարոյականությունն առանց սիրո... իսկ քաղաքականության մեջ սեր չկա, մարդը կամ ընտրում է սեր, կամ քաղաքականություն։
-Ներկայացման ընթացքում դուք ասացիք, որ մենք բոլորս ճակատագրի եղբայրներ ենք, որ ամեն հայ պետք է միշտ իրեն տեսնի ուրիշի մեջ...
-Իմ կյանքի վերջին տարիներին մեծ իրադարձություններ տեղի ունեցան, որոնք շրջադարձորեն փոխեցին իմ աշխարհայացքը։ Ես բոլորովին այլ կերպ սկսեցի գնահատել սերը, նրա նշանակությունը։ Ես միգուցե ավելի հավատացյալ դարձա, գուցե ավելի մոտիկ ճանաչեցի աստծուն։ Եվ գուցե հենց դա էր պատճառը, որ որոշեցի սեր քարոզել մարդկանց, հայտնել նրանց, որ մենք բոլորս ճակատագրի եղբայրներ ենք` թե՛ ցուցարարները, թե՛ այն ոստիկանները, որոնք կրակում էին նրանց վրա։
-Ո՞րն էր այս և «Վերելք» բեմադրության տարբերությունը։
-Այս անգամ ես ավելի զգույշ էի, քանի որ հնարավոր էր ունքը շինելու փոխարեն աչքը հանեի։ Եղեռնին անդրադառնալիս ես շատ հանդուգն քայլի դիմեցի։ Ես շոու ներառեցի, որ այդքան ծանր թեման հանդիսատեսը կարողանա մարսել։ Նաև այն էր պատճառը, որ ավելի շատ երիտասարդներ գան, որովհետև անտեյակ են։ Ես հասա նպատակիս. տասնյակ հազարավոր երիտասարդներ ուրախացան, տխրեցին, ցնցվեցին ինձ հետ «Վերելքի» ժամանակ։ Բայց այդ ժամանակ հանդիսատեսը պառակտված չէր, ճեղքված չէր. նրանք նույն վերաբերմունք ունեին եղեռնի հարցում։ Իսկ այս անգամ արդեն ուրիշ է. հանդիսատեսը բաժանված է երկու մասի։ Թեև ինձ թվում է, որ ներկայացումը հաջողվել է. 2 ամիս է` բեմադրվում է, և հանդիսատեսն ամեն տեղ հոտնկայս ծափահարում է։ Կարևոր չէ` նա համաձայն է ինձ հետ, թե ոչ, կարևորը` նա ընդունում է իմ ասածը։ Թերթերից մեկում տպվել էր, որ բեմադրությունից հետո հանդիսատեսից մեկն ասել է` էլ Լևոնին չեմ ատում։ Երբ մեկն էլ ասի, որ ինքն էլ Սերժին չի ատում, կասեմ, որ իսկապես միայն այսքանի համար արժեր այս ներկայացումը բեմադրել։
-Ներկայացումից հետո հանդիսատեսից մի քանի հոգի միմյանց ասում էին` այդպես էլ չհասկացանք` Վարդանը լևոնակա՞ն է, թե՞ սերժական։
-Ինչպե՞ս կարող է արվեստի մարդը լինել ինչ-որ մեկի կողմնակիցը։ Ես փորձել եմ լինել ճկուն։ Երբ ասում եմ` Լևոն, հանդիսատեսը անմիջապես մտածում է` բա Սե՞րժը։ Այդ հարցը ես էի տալիս հանդիսատեսի փոխարեն և պատասխանում. դա խորամանկ հաշվարկ էր։ Իսկ ինչ վերաբերում է արվեստին, ապա այն միշտ էլ մի փոքր վերևից է նայում տեղի ունեցող իրադարձություններին, բայց ոչ արհամարհանքով, այլ ուղղակի ամբողջ դաշտը տեսնելու համար։
-Ձեր խոսքերը կարո՞ղ են վիրավորական լինել հանդիսատեսից գոնե մեկի համար։
-Եթե նույնիսկ այդպես լինի, ապա ներկայացման վերջում ամեն ինչ վերանում է, երբ ես պատմում եմ մորս երազը։ Նրանք հասկանում են, որ այստեղ մարդը ուղղակի խոսում է մարդու հետ, ինչի կարիքը նրանք շատ են զգում։
-Ի՞նչ է պետք փոխել մեր հասարակության մեջ։
-Հայերի մեջ կա մի անբացատրելի ատելություն, որի պատճառը տարիներ շարունակ չեն կարողացել հասկանալ պատմիչները։ Մի բանում ես համոզված եմ` հայի հոգին դառնացած է։ Ինչպես Թումանյանն է ասում` մենք տրորված վարունգի թուփ ենք։ Ես հիշում եմ, որ երբ մենք գյուղում խաղում էինք, տատիկս ասում էր` վարունգի թումբը մի տրորեք, կդառնանա։ Հիմա եմ հասկանում Մեծ Լոռեցու ասածի ամբողջ իմաստությունը։ Ինչքան էլ իդեալական դառնա կառավարական կառույցը, արդարություն լինի, ինչպե՞ս կարող է գործել, երբ լցված է ատելությամբ։ Իսկ երբ արդեն արատավորված է մարդը, նա կարող է ցանկացած իդեալական կառույց շրջանցել։ Ու՞մ է պետք օրենք, համակարգ, երբ չկա սեր, հանդուրժողականություն։ Ինձ համար զարմանալի է, որ կան լրագորողներ, որոնք գրում են` մենք պետք է ատենք հանուն մեր երեխաների։ Ինչպե՞ս կարելի է ատել հանուն երեխաների։ Ատելություն քարոզում էին 17-20թթ. բոլշևիկները, և ինչի՞ հասան նրանք։
Շատերն ասում են` «այս նեղ մաջալին եկել, սեր է քարոզում»։ Ինձ հասկանում է ժողովուրդը, որը հոտնկայս ողջունում է, ցավոք չեն հասկանում երկու կողմերը, որոնց ձեռքին են գրիչները։
No comments:
Post a Comment