Մանուկների Դոն Կիխոտը

 Ով մտնում է դահլիճ, թատրոնը նրանն է...

Երևանի շենքերից մեկի բակում թաքնված է գույնզգույն մի հեքիաթ, մի կախարդական աշխարհ, որտեղ քեզ հետ կխոսի Պույ-պույ մկնիկը, իսկ պոչատ աղվեսը խորհուրդ կհարցնի: «Ագուլիս» տիկնիկային թատրոնը մի փոքրիկ 8 հոգանոց ընտանիք է, որի գլուխն է 86-ամյա դերասան Երվանդ Մանարյանը:

Նրա կյանքը մի մեծ թատրոն է. ծնողները թատերական գործիչներ են, զավակները ևս թատրոնին են, թոռներից մեկն անգամ իր թատրոնն ունի՝ Փոփոխությունների թատրոն, իսկ երկու թոռնուհիները դերասան են հենց «Ագուլիս» թատրոնում:

 -Ի՞նչ է թատրոնը Ձեզ համար:

-Դեռևս Խրիմյան հայրկին է ասել, որ ազգի համար ամենակարևորը թատրոնն է: Անգամ եկեղեցին տարբեր է լինում՝ առաքելական, կաթոլիկ… իսկ թատրոնն ազգություն և կրոն չի ճանաչում: Ով մտնում է դահլիճ, թատրոնը նրանն է. թատրոնը հանդիսատեսինն է:

Եկեղեցի գնում ես՝ հոգեպես մաքրվելու, քո վաղվա անելիքը, ճիշտ ճանապարհն ընտրելու համար: Այդ նույն բանը կատարվում է թատրոնում ավելի հետաքրքրաշարժ ձևերով: Դերասանը բեմում ինչ-որ քայլ է անում, դու էլ մտածում ես, որ դու էլ կարող ես:

-Ի տարբերություն այժմյան շատ թատրոնների՝ «Ագուլիս» տիկնիկային թատրոն-ստուդիան չի հովանավորվում պետության կողմից:

-Ես ինքս եմ հրաժարվել հովանավորչությունից, քանի որ ես եմ որոշում իմ թատրոնի դեմքը: Այնուամենայնիվ թատրոնը փող սիրող արվեստ է: Ներկայացում ստեղծելու համար անհրաժեշտ միջոցները դերասաններն են, իսկ դերասանն ուզում է վճարվել: Փող լինի և չլինի. հսկայական տարբերություն է: «Ագուլիս» թատրոնը 23 տարի գոյություն ունի և այդ 23 տարին էլ հազիվհազ կարողանում է ոտքի վրա կանգնել:

-21-րդ դարը համակարգչի դարն է, ինչքանո՞վ է արդիական այսօր տիկնիկային թատրոնը երեխաների համար:

-Երբ երեխային հենց սկզբից տիկնիկային թատրոն են բերում ծնողները, երեխան սիրում, կապվում է թատրոնի հետ: Իսկ եթե երեխային հեռուստացույցի, համակարգչի մոտ են նստեցնում, մուլտերն ու խաղերն է տեսնում, էլ սրտով չի կպնի թատրոնին: Հանդիսատեսը փոխվել է. նախկինում թատրոն գալիս էր տատիկը՝ իր հետ բերելով թոռներին, նույնիսկ հարևանի երեխաներին, իսկ այժմ մեկ երեխայի հետ գալիս է երկու-երեք մեծահասակ: Նույնիսկ չորս հոգու համար ենք խաղում. երեխան եկել է թատրոն, նրան հետ չես ուղարկի, պետք է խաղալ:

Հայ մարդուն հատուկ բնավորություն ունեմ,
իսկ հայը պարտություն չի հանդուրժում

-Երեխաները բարդ հանդիսատե՞ս են:

-Ավելի պահանջկոտ են… Դժվար է երեխաների հետ: Աշխարհով մեկ այս մասշտաբի փոքր թատրոններն են ընդունելի, որտեղ երեխան դառնում է ընթացքի մասնակիցը, տիկնիկներն անընդհատ հարցեր են ուղղում դահլիճին: Եվ նույնն էլ հանդիսատեսը եթե ինչ-որ բան ասաց, դերասանը պետք է պատասխանի, չի կարելի է անպատասխան թողնել և շարունակել քո տեքստը, այդպես չեղավ…Թատրոնի աշխարհում ամեն ինչ տեղի է ունենում քո ներկայությամբ:

-Ինչո՞ւ է այսօր թատրոնը կորցրել իր նախկին կարևորությունը:

-Թատրոնները պարզապես ձևացնում են, թե կատարում են իրենց դերը: Միայն տեխնիկական մասն է մնացել, իսկ առաքելությունը կորել է: Թատրոնը մարդկանց մտքերի իշխողը պետք է լինի, և երբ մեր թատրոններն այս հարցում սկսում են մի քիչ կաղալ, նրանց հետաքրքրությունը խիստ ընկնում է: Դրա համար էլ այս 20 տարվա թատրոնը որոշ ժամանակ անց կմոռացվի:

-Ո՞ր դերը կցանկանայիք խաղալ, որ այդպես էլ չի հաջողվել:

-Դոն Կիխոտը. նրա նման պայքարում եմ այս թատրոնում, քանի որ մանկական թատրոնի պատասխանատվությունը շատ բարձր է: Եթե ինչ-որ բան այնպես չի ստացվում, մեծահասակին կարող ես բացատրել, բայց երեխային չես կարող: Նա քո ասածները չի հասկանա, նա միայն մի բան գիտի, եկել է մկնիկին նայելու, իսկ մկնիկը չկա: Նրա համար դա մեծ վիշտ է:

-Արդեն կես դար է՝ ամուսնացած եք, ինչպիսի՞ ամուսին եք:

-Մի անշնորհք բան եմ արել կնոջս՝ Մերիի նկատմամբ, որի համար չեմ ներում ինձ. նա հարսի շոր չի հագել: Կնոջ համար դա… Ցավոք ուղղել այլևս հնարավոր չէ: Մայրս հաճախ էր ասում կնոջս. որ մի բան ուզում ես նրանից, կարող է ամիսներով մոռանալ: Հետո մեկ էլ հանկարծ կբերի:

Ինքս ինձ դժվար եմ ճանաչում, չգիտեմ՝ ինչպիսին եմ: Իմ կարծիքով հայ մարդուն շատ հատուկ բնավորություն ունեմ, իսկ հայ մարդը պարտություն հանդուրժել չի կարողանում:

-Եղե՞լ է այնպիսի բան, որ զղջաք:

-Մեծ հաշվով՝ ոչ, ես շատ հանգիստ եմ իմ այսօրվա վիճակի մեջ: Ամենամեծ զղջումը կարող էր լինել, թե ինչու եկա Հայաստան, բայց դա երբեք չի եղել: Հայրենիքը ես շատ առարկայական եմ ընդունում, այս հողերի և իմ գեների միջև ինչ-որ աներևույթ կապ կա, և չես կարող դա հաշվի չառնել: Հայրենիքը լքող մարդը գտնվում է ակամա որբի կարգավիճակում:

-Դուք ձեզ համարո՞ւմ եք երջանիկ մարդ:

-Այո, շատ: Երբ երեխաները գալիս են ներկայացումից հետո շնորհակալություն են հայտնում, դա ամենաանկեղծ բանն է, այդտեղ ոչ մի խարդախություն չկա, անկեղծ երեխայի անկեղծ վերաբերմունքն է իմ նկատմամբ. «Ես գնում եմ Երվանդ պապիկի թատրոն»:

-80 տարին վաղուց արդեն անցյալում է, ի՞նչ խորհուրդ ունի Ձեզ համար այդ տարիքը:

-Օգնել մարդկանց, որ նրանք բնության հետ հակասության մեջ չլինեն: Այժմ սոսկում եմ այն մտքից, որ հանկարծ Հայաստանից դուրս գամ ու… կա տարրական թվաբանություն, ես ավելի մոտ եմ վերջին, քան երիտասարդները:

էն «մանգաղավոր մարդը» սպասում է,
թե երբ ես պարապ լինելու, ու հոպ…

-Երազանքներ ունե՞ք:

-Այո, շատ, ստեղծագործական երազանքներն այնքան շատ են, որ անգամ ծիծաղելի է: Դրանք կարող են բավականացնել մի ամբողջ ստեղծագործական կյանքի համար: Ամենացավալին այն է, որ այս տարիքում չեմ կարողանում ստեղծագործել, շուտ եմ հոգնում: Ամեն պահ զբաղված եմ, և լավ է, որ այդ ամենը կա, թե չէ շատ շուտ ծերությունը կհաղթի մարդուս: Տարիքն անմիջապես կբամփի գլխիդ, վերջացավ: Միշտ պետք է զգոն լինես, և իմանաս, որ դու պարտավորություններ ունես կատարելու: Թե չէ էն «մանգաղավոր մարդը» սպասում է, թե երբ ես պարապ լինելու, ու հոպ…

Երվանդ Մանարյանն ինքն էլ է ընդունում, որ չափազանց շատ է խոսում թատրոնի մասին և ինչի մասին էլ զրուցում է, ամեն ինչ ավարտվում է թատրոնով: